Poznaliśmy werdykt jury w tegorocznej odsłonie Plebiscytu Polska Architektura XXL. Trzynastoosobowy zespół specjalistów spośród niemal 70 projektów wybrał te, które ich zdaniem wyróżniały się najbardziej w trzech głównych dziedzinach: architekturze kubaturowej, wnętrzach oraz krajobrazie. Tytuł Grand Prix przypadł nowoczesnemu biurowcowi SAO zlokalizowanemu w Krakowie.

O plebiscycie Polska Architektura XXL

Plebiscyt organizowany nieprzerwanie od 2008 roku, stanowi jedną z najpełniejszych inicjatyw dokumentujących dorobek polskich architektów. Zgłoszenia były przyjmowane w pierwszych miesiącach 2025 roku, a sam konkurs obejmuje szerokie spektrum projektów – od dużych inwestycji publicznych po kameralne realizacje wnętrz i ogrodów. Polska Architektura XXL to jedyny konkurs, który kompleksowo ocenia dokonania architektoniczne w kraju w sposób niezależny od wpływów politycznych czy komercyjnych.

Inicjatywa ta otwiera drzwi również dla mniej znanych pracowni z mniejszych miast, których prace często bywają pomijane w mainstreamowych rankingach. Konkurs stanowi tym samym ważne narzędzie promocji dla nowych, ambitnych zespołów projektowych.

Proces oceny

W pierwszym etapie każdy członek jury przesłał swoje typy za pomocą formularza online. Następnie 25 kwietnia odbyło się spotkanie zdalne, podczas którego przeanalizowano oddane głosy i ostatecznie podjęto decyzje o przyznaniu nagród w siedmiu kategoriach

W skład kapituły wchodzili między innymi laureaci wcześniejszych edycji oraz przedstawiciele instytucji wspierających konkurs. Wśród nich znaleźli się:
Bartek Bajon – Pracownia PL.architekci
Konrad Basan – Pracownia BDR Architekci
Katarzyna Cynka-Bajon – Pracownia PL.architekci
Jerzy Ebing – Pracownia Ebing & Partners
Tomasz Gorączkowski – Pracownia Outform
Grzegorz Kłoda – Pracownia GK-Atelier
Monika Kmera – PLGBC – Polskie Stowarzyszenie Budownictwa Ekologicznego
Andrzej Nowak – Pracownia SN Architekci
Przemysław Olszewski – Pracownia SuDe sustainable design
Agnieszka Stefańska – Instytut Wzornictwa Przemysłowego
Michał Szkudlarski – Pracownia SN Architekci
Robert Tarczyński – PA Format Architekci
Beata Tokarska-Kornecka – Pracownia Q+B Architekci

Architektura kubaturowa – obiekty publiczne

Laureat: Tatrzańskie Archiwum Planety Ziemia – Pole Architekci

Nietypowa forma obiektu wkomponowanego w tatrzański krajobraz przyciągnęła uwagę jurorów. Cała bryła zlokalizowana jest pod powierzchnią ziemi – nad gruntem widoczna pozostaje jedynie drewniana konstrukcja stanowiąca wejście. Ściany przypominające skały oraz ekspozycyjna funkcja wnętrz wpisują się w narrację miejsca i wystawy.

Opinia jury: 

Obiekt świetnie wpisany w kontekst otoczenia, dyskretnie koresponduje z nim nie psując krajobrazu. Zastosowane materiały wykończeniowe nawiązują do górskiego krajobrazu lub też - za świadome ukrycie bryły budynku w istniejącym terenie oraz wykorzystane materiały. Za szacunek do miejsca a jednocześnie stworzenie wejścia w Tatry.

Architektura kubaturowa – obiekty prywatne

Zwycięzca: Dom w Falenicy – 77 Studio

Dom nawiązuje do charakterystycznych dla tego rejonu podwarszawskich "świdermajerów", ale w nowoczesnym wydaniu. Jury doceniło subtelne odniesienia do historycznych detali, jak ażurowe drewniane elementy, oraz współczesne podejście do formy i funkcji. Duże przeszklenia otwierają dom na ogród, podkreślając kontakt z otoczeniem.

Opinia jury: 

Udane przeniesienie idei świdermajerów do współczesnego domu przenikającego się z elementami krajobrazu. W efekcie powstał dom wyjątkowo lekki, zapraszający otoczenie, introwertyczny od strony drogi, ale jednocześnie zupełnie otwarty od ogrodu. Wybór tego budynku wynika z jego innowacyjnego podejścia do tradycji, łącząc elementy "świdermajerów" z nowoczesną estetyką. Projekt charakteryzuje się prostą formą i funkcjonalnością, jednocześnie zachowując detale, które przypominają klasyczną architekturę, jak drewniane akcenty i loggie. Dzięki dużym przeszkleniom, dom doskonale współpracuje z otaczającą go przyrodą, tworząc spójną i przestronną przestrzeń życiową.

Wnętrza – przestrzenie publiczne

Nagrody równorzędne:

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie – Thomas Phifer and Partners, APA Wojciechowski
Wnętrza nowej siedziby MSN wzbudziły duże emocje. Ich minimalistyczna estetyka, monumentalna klatka schodowa i inteligentne operowanie światłem naturalnym czynią z nich przestrzeń nie tylko funkcjonalną, ale i wyrazistą.

Opinia jury: 
Budynek, który wzbudza wiele emocji, kontrowersji, i o to chodziło. Uwagę zwraca prostota wnętrza, a jednocześnie zadbanie o jasną przestrzeń, z dostępem światła dziennego poprzez nieregularnie osadzone okna i świetlik, z zaproszeniem do widoków na miasto. Monumentalna, klasyczna klatka schodowa, serce budynku, stanowi przestrzeń społeczną - sprzyja interakcjom. Wnętrza stworzone architekturą. Minimalistyczne ale wyraziste. Pełne detali - choć niewidocznych. Wnętrza wyraziste - ale nie odwracają uwagi od tego co w budynku najważniejsze - od sztuki.

Hotel Glar w Wisełce – NOKE Architects

Zaprojektowane z uwzględnieniem lokalnego dziedzictwa, wnętrza hotelu nawiązywały do historii Wyspy Wolin i jej naturalnego otoczenia. Jury zwróciło uwagę na autentyczność przekazu, precyzję detalu oraz umiejętne zespolenie przeszłości z nowoczesnością.

Opinia jury:

W tej kategorii poziom jest bardzo wysoki i ciężko wybrać jedną realizację, ale ta robi niesamowite wrażanie. Przytulność, przestrzeń i światło + design. Wybrałam ten projekt, ponieważ w niezwykle wyważony sposób łączy on lokalne dziedzictwo z nowoczesnym podejściem do projektowania.

Wnętrza – przestrzenie prywatne

Wyróżnienia:

Dom w Mikołowie – Kubieniec + Długosz - projekt zyskał uznanie za odważne połączenie brutalistycznych elementów z kolorystycznymi akcentami w stylu mid-century. Beton, pomarańczowe kafle, drewno i wyraziste detale tworzą przemyślaną kompozycję.

Opinia jury:

Za nietuzinkowe połącznie materiałów i kolorów. Zdecydowałam się wyróżnić ten projekt za umiejętne połączenie surowości betonu z ciepłem kolorów i materiałów nawiązujących do estetyki lat 50. i 60. Wnętrze zachwyca konsekwencją stylistyczną, a jednocześnie zaskakuje detalem – każdy element ma tu swoje miejsce i znaczenie, tworząc harmonijną, a przy tym wyrazistą przestrzeń. To przykład, jak z odwagą i wyczuciem można łączyć brutalistyczną formę z ponadczasowym charakterem meblościanki. Połączenie surowego betonu w konstrukcji budynku z dużą ilością ciepłego drewna w wykończeniu i wyposażeniu tworzą harmonijną całość, przyjemną w odbiorze. Kominek ze szkliwionymi kaflami w ognistym odcieniu jest zdecydowanie tutaj sercem domu.

Mieszkanie w Poznaniu – LBWA  - wnętrze w duchu minimalistycznym, bazujące na zestawieniu betonu i drewna, zyskało uznanie za spójność, funkcjonalność i wyczucie estetyki. Surowa forma została zrównoważona ciepłymi materiałami i dyskretną elegancją.

Opinia jury:
Wnętrze minimalistyczne ale z charakterem i bez chęci bycia "modnym" i w trendach. Spokojne, puste - ale funkcjonalne: duża ilość szaf pozwala zachować czystość i harmonię. Wnętrze urzeka szlachetnym połączeniem materiałów, minimalizmem, dbałością o szczegóły i umiejętnym wykorzystaniem koloru.

Krajobraz – przestrzenie publiczne

Nagroda główna: Ogrody Anny w Łodzi – Medusa Group

Rewitalizowana przestrzeń na terenie dawnych zakładów Scheiblera została przekształcona w funkcjonalny, zielony zakątek Łodzi. Jury szczególnie doceniło ekologiczne podejście – system podziału na strefy mineralną i roślinną oraz gatunki wspierające bioróżnorodność.

Opinia jury:

Za wielofunkcyjność obiektu wpisującego się architekturę a za razem dużą naturalność założenia. Za nasycenie zielenią w centrum miasta. Projekt Ogrodów Anny wyróżnia się świadomym połączeniem historii miejsca z nowoczesnym podejściem do projektowania przestrzeni miejskiej. Szczególnie doceniam jego proekologiczny charakter oraz stworzenie otwartej, przyjaznej przestrzeni dla mieszkańców, która sprzyja integracji i odpoczynkowi. To przykład rewitalizacji, która przywraca życie zaniedbanym terenom, jednocześnie szanując ich tożsamość i wspierając naturę. Głos oddany za bogaty i inkluzywny program, różnorodna, a jednocześnie spójna koncepcja przestrzenna. Ogrody Anny to ciekawy projekt wprowadzający zieleń do miasta w lekki, rozluźniony sposób. Sprzyja wielofunkcyjnemu wykorzystaniu tej przestrzeni przez jej użytkowników.

Krajobraz – ogrody prywatne

Wyróżnienie: Leśny ogród z bylinami – AlePlan!

Projekt wyróżnił się przemyślaną kompozycją, w której zachowano istniejące drzewa, a rabaty zostały zaplanowane z wyczuciem formy i koloru. Czerwone klony, fioletowe byliny i trawy ozdobne tworzą dynamiczną, a jednocześnie harmonijną przestrzeń, odpowiadającą zarówno nowoczesnej architekturze domu, jak i naturalnemu otoczeniu.

Opinia jury:

Umiejętne połączenie naturalnego ogrodu z geometrycznymi formami, a także wpisanie rabat w naturalny układ istniejących sosen. Projekt wyróżnia się spójnym podejściem do kształtowania przestrzeni – ogród został zaplanowany tak, by naturalnie współistnieć z nowoczesną bryłą domu i otaczającym krajobrazem. Wykorzystanie istniejącego drzewostanu, geometryczny układ ścieżek i starannie dobrana roślinność tworzą elegancką, a zarazem pełną harmonii przestrzeń do życia blisko natury. To ogród, który jest nie tylko estetycznym uzupełnieniem architektury, ale też miejscem codziennego spokoju. Ogród o leśnym, luźniejszym charakterze bardzo dobrze komponujący się z otoczeniem oraz architekturą budynku. Jest prosty i ujmujący. Połączenie wykorzystania bylin i obecnych wcześniej drzew. Duży plus za troskę o istniejącą zieleń, zadbanie i włączenie nowego układu ogrodu. Warte podkreślenia jest zrównoważone podejście w projekcie architektury krajobrazu. Wybrano rośliny o leśnym charakterze w taki sposób, aby były odporne na lokalne warunki klimatyczne i nie wymagały zbyt częstego podlewania.

Grand Prix Polska Architektura XXL 2024 – SAO w Krakowie

Nagrodę główną w tegorocznej edycji Polska Architektura XXL zdobył biurowiec SAO w Krakowie, zaprojektowany przez pracownię Stelmach i Partnerzy. Jury doceniło projekt za architektoniczną dojrzałość, szacunek dla miejskiego kontekstu oraz wysoką jakość wykonania.

Zlokalizowany w sąsiedztwie Uniwersytetu Ekonomicznego, budynek wyróżnia się elegancką, powściągliwą formą i dopracowaną elewacją z anodyzowanego aluminium. SAO to nowoczesne miejsce pracy, łączące elastyczne przestrzenie z rozwiązaniami proekologicznymi. To przykład harmonii między funkcjonalnością, estetyką i odpowiedzialnym podejściem do projektowania.

Opinia jury:

Za wykorzystanie zrównoważonych technologii i materiałów, lekkość formy oraz umiejętne wpisanie architektury w krajobraz. Pięknie wkomponowuje się w istniejącą tkankę miasta. Lekkość i prostota a zarazem niesztampowość potwierdzają, że jest to obiekt zaprojekowany z myślą o użytkownikach, o mieszkańcach i otaczających budynkach. Finezja prostoty. Piękny detal.  Lekkość elewacji oraz jego forma i skala doskonale wpisują się w otoczenie, harmonijnie integrując się z istniejącą zabudową. Budynek nie dominujący nad sąsiednimi strukturami, a otaczająca go zieleń wzmacnia poczucie lekkości i wkomponowania w naturalny krajobraz. Bryła biurowca jest niebanalna i jednocześnie nienachalna z jednoczesnym wykorzystaniem zrównoważonych technologii i materiałów. Jest zaprojektowana z poszanowaniem otoczenia i świetnie wpisana w zastany teren działki. Godny podziwu jest też projekt zieleni spajający całe założenie.

Organizator

Patroni Honorowi

Patroni Medialni

Podoba Ci się nasza działalność ? Postaw kawę dla Grupy Sztuka Architektury!