kızılay odtülüler dershane

Urbanistyka

Wrażliwość miasta na zmiany klimatu

Opracowania planów adaptacji do zmian klimatu w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców.

Opracowania planów adaptacji do zmian klimatu w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców.

W polskich miastach zdiagnozowane zostały zagrożenia związane ze zmianami klimatu. Najbardziej wrażliwe na zmiany klimatu sektory to: zdrowie publiczne, gospodarka wodna, transport i energetyka. Taki jest rezultat pierwszych prac w projekcie Ministerstwa Środowiska „Opracowanie Miejskich Planów Adaptacji do zmian klimatu dla 44 miast liczących powyżej 100 tys. mieszkańców”.

,,Zanim powstanie miejski plan adaptacji do zmian klimatu należy ocenić, w jaki sposób klimat wpłynie na miasto i jego mieszkańców, jakie będą tego konsekwencje, jakie działania będą odpowiednie, aby temu zaradzić, kiedy należy je wykonać, jakie będą koszty i kto będzie odpowiadał za ich realizację” – mówi Ewa Strzelecka-Jastrząb z Instytutu Ekologii Terenów Uprzemysłowionych, kierująca pracami ekspertów w Dąbrowie Górniczej.

Dyskusja pod znakiem obserwowanych ekstremalnych zjawisk pogodowych

W kwietniu br. rozpoczął się pierwszy cykl warsztatów w miastach, podczas których eksperci wspólnie z pracownikami samorządów stawiali diagnozę zagrożeń dla miast, wynikających ze zmian klimatu. Dyskusje w miastach pokazują, że jednym z najważniejszych zagrożeń dla miast są intensywne opady deszczu powodujące powodzie i podtopienia.

Tak się złożyło, że pierwsze warsztaty w miastach odbywały się tuż po kwietniowej fali intensywnych opadów deszczu, które wywołały wiele podtopień i lokalnych powodzi w regionach południowej i wschodniej Polski. Widok zalanych ulic, parkingów, piwnic, domów i sklepów czy stojących w głębokiej wodzie samochodów i autobusów jeszcze raz pokazał wielu osobom, jakie skutki mogą nieść zmiany klimatu. Co ważne, problem intensywnych opadów jest zauważalny nie tylko w kontekście utrudnienia życia mieszkańców czy negatywnego wpływu na stan ich mienia. Intensywne opady, którym często towarzyszą burze i silny wiatr wywierają również negatywny wpływ na gospodarkę. Te ekstremalne zjawiska pogodowe mogą powodować w zakładach: przerwy w produkcji czy opóźnienia w dostawach towarów.

W tym roku lato rozpoczęło się falami upałów. Upały to drugie z ważnych zagrożeń obserwowanych w miastach. Urzędnicy i mieszkańcy miast dostrzegają negatywne skutki wysokich temperatur dla funkcjonowania miasta i gospodarki, w szczególności w sektorach transportu i energetyki. Ekstremalne temperatury to jednak przede wszystkim zagrożenie dla mieszkańców miast. Upały i mrozy oraz gwałtowne skoki temperatur szkodzą zdrowiu ludzi. Dla osób starszych, chorych (w szczególności na choroby układów krążenia i oddechowego) oraz dla małych dzieci stanowią zagrożenie życia. Skrajne warunki termiczne, do których organizm nie potrafi się przystosować, skutkują wzrostem liczby zgonów i zachorowań. Badania prowadzone w Instytucie Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania Polskiej Akademii Nauk pokazują, że w miastach obserwowany jest sięgający 30% wzrost liczby zgonów w bardzo gorących i ekstremalnie gorących warunkach termicznych w stosunku do łagodniejszych typów odczucia termicznego. Wpływ czynników klimatycznych na zdrowie ludzi jest także pośredni i wynika z postępującej urbanizacji, potęgującej niekorzystne skutki zjawisk klimatycznych. Ten problem, związany z planowaniem przestrzennym, jest także dostrzegany w miastach.

Miasta wybierają wrażliwe sektory

,,Lokalne samorządy po raz pierwszy otrzymują identyfikację najpoważniejszych zagrożeń związanych ze zmianami klimatu oraz wspólnie ze specjalistami pracują nad wyborem najbardziej wrażliwych sektorów lub obszarów miasta” – mówi Katarzyna Kobiela z firmy inżyniersko-konsultingowej ARCADIS, której eksperci pracują z 17 miastami nad opracowaniem MPA.

Eksperci starają się jak najlepiej poznać miasto, jego problemy, zdefiniować zagrożenia i ocenić wrażliwość sektorów. Analizują dostępne dane, mapy, materiały oraz dokumenty strategiczne i planistyczne. Jednak to miasta mają decydujący głos w wyborze wrażliwych sektorów/obszarów, dla których w kolejnych etapach projektu, planowane będą działania adaptacyjne.

W Zabrzu, gdzie warsztaty odbyły się jako pierwsze w projekcie, poważne zagrożenia zdiagnozowano w przypadku gospodarki wodnej, transportu, energetyki i terenów mieszkaniowych. 

,,Opracowanie MPA jest niezbędnym krokiem mającym wskazać działania, prowadzące do ograniczania negatywnych skutków zmian klimatu, które dotykają mieszkańców Zabrza. To miasta i ich mieszkańcy są właśnie na nie najbardziej narażeni” – tłumaczy Jolanta Błaszczak z Wydziału Ekologii Urzędu Miasta, która koordynuje prace nad opracowaniem tego dokumentu. ,,Dokument/Plan ma także służyć optymalizacji kosztów działań adaptacyjnych pod kątem ich efektywności. Opracowanie takiego dokumentu dla miasta Zabrze pozwoli ubiegać się o środki finansowe na realizację działań adaptacyjnych” – dodaje Błaszczak.

Magdalena Polus z firmy ARCADIS, wyjaśniła metodę pracy ekspertów - ,,Oceniając wrażliwość miasta na poszczególne zjawiska klimatyczne eksperci biorą pod uwagę szereg kryteriów odnoszących się m.in. do możliwości wystąpienia zagrożenia dla życia i zdrowia mieszkańców, możliwości wystąpienia osób poszkodowanych w wyniku np. zakłócenia funkcjonowania działalności gospodarczej, infrastruktury i usług lub problemów zdrowotnych czy też wysiedlenia. Ponadto analizowane są także możliwości wystąpienia strat finansowych oraz pojawienia się zakłóceń w funkcjonowaniu danego komponentu miasta, np. wrażliwość systemu kanalizacji na ulewne deszcze oznacza wrażliwość sektora infrastruktury w mieście”.

W Częstochowie za sektory najbardziej wrażliwe na zmiany klimatu uznano zdrowie publiczne, gospodarkę wodną, transport i energetykę. W Legnicy miejsce energetyki na liście wrażliwych sektorów zajęły „tereny zabudowy mieszkaniowej o wysokiej intensywności". Rzeszów natomiast wśród swoich priorytetów wymienił turystykę (rekreację). Wrocław zgłasza problemy
generalnie związane z infrastrukturą i budownictwem mieszkaniowym. Ten ostatni obszar nie powinien dziwić, zważywszy choćby na powódź, jaka dotknęła to miasto w 1997 roku. To skutek tego, że wiele osiedli wybudowano na terenach zalewowych Odry.

Zdrowie publiczne, gospodarka wodna, transport i tereny intensywnej zabudowy mieszkaniowej to obszary najbardziej wrażliwe na zmiany klimatu wskazane w Krakowie oraz w Łodzi. W Słupsku jako jeden z najbardziej wrażliwych elementów miasta wymieniono różnorodność biologiczną. Dostrzeżono, że niestabilność klimatu ma negatywny wpływ na ekosystemy w mieście.

Diagnoza to pierwszy krok

Diagnoza to pierwszy, niezwykle istotny etap opracowania MPA. Dla wszystkich miast bardzo ważna będzie odpowiedź na pytanie, jak dostosować się do zmian klimatu.

,,Na ekstremalne zjawiska klimatyczne trudno się przygotować, ale możliwe jest wykształcenie zdolności do skutecznego reagowania na trudne do przewidzenia sytuacje. Dotyczy to zarówno ludzi, jak i struktur organizacyjnych np. jednostek terytorialnych”. – podkreśla dr Justyna Gorgoń z Instytutu Ekologii Terenów Uprzemysłowionych. ,,Potencjał adaptacyjny miasta, na który składa się między innymi zdolność służb miejskich do współpracy  czy umiejętność realizowania projektów miejskich w trybie partycypacyjnym z udziałem szerokiego grona partnerów, są czynnikami, które możemy kształtować i wzmacniać, tym samym podnosimy odporność miasta na zagrożenia klimatyczne i ich często dramatyczne skutki” - wyjaśnia.

,,Zdolność do skutecznego reagowania na ekstremalne czynniki klimatyczne zależna jest od zasobów instytucjonalnych, finansowych, infrastrukturalnych i kapitału społecznego. I to właśnie te zasoby determinują zdolność dostosowania się miasta do skutków zmian klimatu. Przykładowo, oceniając kapitał społeczny miasta analizujemy m.in. gotowość do angażowania się mieszkańców w działania dla miasta czy też poziom świadomości społecznej grup lokalnych” – uzupełnia Magdalena Polus z firmy konsultingowej ARCADIS. Potencjał adaptacyjny miast jest także oceniany podczas warsztatów. Oceny te pozwolą ustalić, co mamy do zrobienia w adaptacji do zmian klimatu. Rozwiązań, które zwiększą potencjał adaptacyjny miast, poprawią skuteczność reagowania na ekstremalne zjawiska pogodowe, eksperci wraz z przedstawicielami miasta będą wspólnie poszukiwać w kolejnych etapach realizacji projektu. 

Podoba Ci się nasza działalność ? Postaw kawę dla Grupy Sztuka Architektury!
Postaw mi kawę na buycoffee.to

Komentarze

Najnowsze z tego działu

Wyszukaj

Newsletter

Adres email nie jest poprawny!
Spróbuj jeszcze raz...

×

Dziękujemy za zapisanie się do subskrypcji naszego newslettera!

×
Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do newslettera Sztuki Krajobrazu!